LEO HENDRIK BAEKELAND


Moeder van Leo Baekeland
Rosalie Merchie 1833 - 1914
copyright Science Museum UG Vader van Leo Baekeland
Charles Baekeland 1830 - 1902
copyright Science Museum UG

Leo Hendrik Baekeland is op 14 november 1863 geboren in Gent waar hij zesentwintig jaar woonde, studeerde en werkte om in 1889, pas getrouwd
met Céline Swarts, dochter van Prof. Swarts, voorgoed uit te wijken naar de Verenigde Staten. Daar waren zij de stichters van "the Baekeland family" en
kregen drie kinderen. Jenny geboren in Gent (1890) overleed in de VS (1895)
Op de VELOX-foto uit 1899 zien we Céline met Georges (1895) en Nina (1896)

Céline Swarts met kinderen
Nina 1896 en George 1895
Foto uit 1899 op VELOX-papier
copyright Science Museum UG


Als één van de eerste fotoamateurs met een degelijke kennis van de scheikunde,
deed Baekeland verschillende ontdekkingen waaronder het legendarische VELOX NEPERA fotopapier. Dat maakte hem na de verkoop aan de George Eastman
op vijfendertigjarige leeftijd, zodanig rijk dat hij zich in volle vrijheid op zijn persoonlijke onderzoekingen kon richten. Aangezien het niet in de aard van Baekeland lag om de rest van zijn leven te rentenieren kwam hij naar Europa
om de familie in Gent te bezoeken en voor een fietstocht in het noorden van Italië samen met Céline te genieten van zijn verworven onafhankelijkheid. Maar ook
om in Berlijn gedurende een paar maanden de laatste toepassingen van de elektrochemie te bestuderen. Ook de Exposition Universelle 1900 van Parijs
werd bezocht. Op deze tentoonstelling met 7600 exposanten waren de technologische nieuwigheden van de tweede industrièle revolutie te bewonderen zoals de eerste elektrische toepassingen in het Palais de l'électricité, de cinematografie, de telefonie, de allereerste experimentele amateur-radio's, de verbrandingsmotoren en de eerste automobielen. Ook de ontwikkelingen in de fotografie en de producten in het nieuwe metaal aluminium (in productie sinds 1886) waren uiteraard aanwezig. Ongetwijfeld zal Baekeland daar ook de toepassingen van de toenmalige plastics gezien hebben zoals het eboniet of hard rubber, het celluloid en het schellak dat vooral als isolatiemateriaal voor de opkomende elektriciteit gebruikt werd. Terug in de Verenigde Staten vestigde hij zich met zijn familie in een riant landhuis aan de Hudson in Yonkers, New York. Hij verbouwde een schuur tot privé-laboratorium waar hij als consulent baanbrekend onderzoek verrichte voor de Hooker Electrochemical Company. Baekeland als wetenschapper en uitvinder, maar ook als voormalige fabrikant, besefte dat de verdere ontwikkelingen van de nieuwe technologieën maar mogelijk waren met een beter en vooral goedkoper isolatiemateriaal dan het gebruikte schellak dat steeds maar schaarser en daardoor ook duurder werd. Schellak is een hars dat in Zuidoost Azië verkregen werd en nog steeds wordt door de uitzuivering van de uitscheidingsstoffen van het insect, coccus lacca. Schellak werd ook gebruikt om kleine voorwerpen te persen zo ook het zwarte eboniet en het kleurrijke celluloid, maar geen van deze plastics was echt geschikt voor de nieuwste technische toepassingen waar toen veel nood naar was.
Voor de isolatie in de elektrotechniek werd ook gebruik gemaakt van mica, eboniet en porselein. Twintig jaar eerder had Leo Baekeland al aan de Rijksuniversiteit van Gent geëxperimenteerd met de condensatie van fenol en formaldehyde. De Duitse chemicus Adolf von Baeyer had het al voor hem in 1872 gedaan en nadien hadden verschillende wetenschappers hetzelfde geprobeerd, maar niemand was er tot in 1905 in geslaagd om het condensatieproduct geschikt te maken voor verdere verwerking tot een industrieel bruikbaar product.

Leo Baekeland in zijn labo
uitsnit van foto 
copyright Science Museum UG
Baekeland nam de draad weer op en in zijn laboratorium begon hij met verschillende assistenten alle eerder mislukte pogingen te herhalen en de struikelblokken te elimineren. In 1905 hadden zij de eerste bevredigende resultaten, een fenolhars dat smeltbaar en oplosbaar was, en dus enkel kon gebruikt worden voor lakken.
Leo Baekeland noemde het Novolak en zocht verder,
wetende dat hij in de goede richting zat. Hij was er zo gerust in dat
hij in 1906 met zijn vrouw, hun twee kinderen en een chauffeur voor zijn
zelf aangepaste en ingerichte auto, naar europa reisde om er gedurende maanden rond te toeren. In die tijd een opmerkelijke prestatie waarover hij nadien een met foto's geïllustreerd boek schreef. Enkele maanden na zijn terugkeer in de VS werden de eerste patenten aangevraagd voor zijn bevindingen met de condensatie van fenol en formaldehyde. Zo ook het fameuze "heat and pressure" patent aangevraagd op 13 juli 1907 dat de volledige methode beschreef voor het bekomen van een hard, onoplosbaar en tegen hitte bestand product dat een perfecte isolator was en inert voor de meeste scheikundige stoffen. Het werd Bakeliet genoemd, de eerste volledig synthetische kunststof. De rest van zijn actieve leven heeft hij gewijd aan het verbeteren en industrialiseren van het BAKELIET in verschillende toepassingen wat leidde tot de Bakelite Corporation die in 1939 verkocht werd aan de Union Carbide and Carbon Corporation. Leo Hendrik Baekeland overleed aan een hersenbloeding op 23 februari 1944 in Beacon, Dutchess County NY en werd begraven op het Sleepy Hollow Cemetery. Céline werd 88 en overleed in 1957.


bewerkte foto van de bakelizer waarmee Baekeland de productie van het bakeliet startte Leo Hendrik Baekeland
27 jaar in 1890

De voor het web aangepaste afbeeldingen zijn kopieën van
foto's uit de verzameling over Leo Hendrik Baekeland van
Het Museum voor de Geschiedenis
van de Wetenschappen

van de Universiteit Gent


Leo Hendrik Baekeland
 illustratie bij een artikel in Harpers van 1917
NEXT PAGE

STARTPAGINA

ENGLISH INTRODUCTION

© tekst en foto's copyright, Julien Karel Cole

contact - vragen - tips
juliensart@gmail.com

Deze webpagina toont een selectie
uit Gentse bakelietverzamelingen.
Die collecties bevatten archiefstukken
en voorwerpen in phenolformaldehyde,
ureaformaldehyde en andere vroege plastics.
BAKELITE en BAKELIT zijn merknamen van HEXION